Στην ποίηση του σουφισμού υπάρχει απουσία των υποκειμενικών συναισθημάτων του ποιητή και στόχος είναι να εκφράσει τα μυστήρια της αγάπης για τον Θεό, μέσα από την πορεία της ψυχής προς την ένωση με τον Θεό.
Η γλώσσα που χρησιμοποιείται όπως λέει και ο σούφι Τζαλάλ αντ-Ντιν αρ-Ρουμί κρύβει το κλειδί για το θησαυρό. Το άτομο βγαίνει από κάθε κομφορμισμό και απομονώνει το άτομο του.
«Τι μπορώ να κάνω Ω Μουσουλμάνοι ; !
Δεν γνωρίζω τον εαυτό μου. Δεν είμαι Χριστιανός, ούτε Εβραίος, ούτε Μάγος, ούτε Μουσουλμάνος.
Ούτε της Ανατολής, ούτε της Δύσης»
Το άτομο δεν ανήκει πουθενά και συγκεντρώνεται στην πορεία προς τον Θεό. Οι εξωτερικές μορφές νεκρώνονται και δεν καθίστανται πλέον εμπόδιο αντιπερισπασμού. «Μην κοιτάς την εξωτερική μου μορφή, αλλά πάρε αυτό που είναι στο χέρι μου».
Ο Ρουμί συμβουλεύει για αποδέσμευση από κάθε παρωχημένο και δήθεν ικανοποιητικό, για απάρνηση του ποσοτικά αντικειμενικοποιημένου και σύνδεση με το προσωπικά ποιοτικό. «Γκρέμισε το σπίτι σου και με το θησαυρό που είναι κρυμμένος σε αυτό θα είσαι σε θέση να χτίσεις χιλιάδες σπίτια».
Η ύλη του εξωτερικού κόσμου πρέπει να καθαριστεί από τις χαμηλές επιθυμίες, ώστε να χρησιμοποιηθεί. Γι’ αυτό θα πρέπει να μπει στο αλχημικό καμίνι της γνώσης που αποκτά ο σούφι κατά την πορεία της ατραπού.
Ο κρυμμένος κόσμος έχει σύννεφα και βροχή διαφορετικού είδους, είναι δηλαδή λεπτεπίλεπτος και διαφανής, καθαρός και απομακρυσμένος, που γίνονται φανερά μόνο σ’ αυτούς που έχουν εκλεπτύνει τους εαυτούς τους και δεν παρασύρονται από τη φαινομενική – αισθητή και απατηλή πληρότητα του συνηθισμένου κόσμου.
Παύλος Φωκάς