Ο Γιάννης ο Ζορμπάς και οι «μουρτάτες»
Η άλωση της Τρίπολης αποτελεί το πιο φαιδρό επεισόδιο στον βίο του σύγχρονου ελληνισμού. Αν η Κωνσταντινούπολη έπεσε λόγω του καμάτου των υπερασπιστών της, επειδή πολλοί από τους μέσα δεν είχαν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο και διότι ο οξύνους Μωάμεθ Β’ είχε, όπως φαίνεται, γνώση διαχρονική της πολεμικής τακτικής των Ελλήνων, η Τρίπολη πάρθηκε… έτσι, σχεδόν στα αστεία, χωρίς αρχικά να το καταλάβει σχεδόν κανείς. Βέβαια, για να φθάσουν οι επαναστάτες στο εν λόγω έτσι, χρειάστηκε όχι απλώς η οξύνοια μα η ιδιοφυΐα του Γέρου. Ούτε και αυτός όμως μπορούσε να προβλέψει την κάθαρσιν του δράματος που, με κορυφαίο πρωταγωνιστή τον ίδιο, παιζόταν στον Μοριά από τον Μάρτιο του 1821.
Ηταν 23 Σεπτεμβρίου, Παρασκευή, τέλος της εβδομάδας. Οι Ελληνες, χωρίς βέβαια να έχουν διαβάσει Ομηρο, άφηναν να δένονται δεσμοί προσωπικοί με τους πολιορκημένους Τούρκους· αυτοί, με τη σειρά τους, καταλαβαίνοντας πως το κάστρο τους θα έπεφτε στο τέλος, καλλιεργούσαν τέτοιου είδους σχέσεις με την ελπίδα ότι θα γλίτωναν τουλάχιστον τη ζωή τους. Ετσι, εκείνη τη σημαδιακή μέρα, Ελληνες μαζί με την παρέα τους ανέβηκαν, με σκοινιά που τους έριξαν Οθωμανοί, σε προμαχώνα του τείχους και άρχισαν τις κουβέντες και τα φιλέματα. Κάποιοι ωστόσο κατόπτευσαν τα πέριξ και με τα μάτια τους είδαν ό,τι διαισθάνονταν: ελάχιστοι Τούρκοι φρουροί ήταν στο πόστο τους.
Πράγματι, βαριά ήδη η σκιά της ήττας έπεφτε πάνω στους μωαμεθανούς της Τρίπολης και, κατά πάσα πιθανότητα, εκείνο που καθοριστικώς ακόμη εμπόδιζε τη συνθηκολόγησή τους ήταν η υπερηφάνεια που διακατέχει τους Τούρκους, ιδίως ακόμη και σε στιγμές οριακές.
Πώς ήταν δυνατόν αυτοί να κάνουν συμφωνία με τους ξεσηκωμένους ραγιάδες; Ετσι, οι ηγέτες τους συσκέπτονταν και ξανασυσκέπτονταν και οι από κάτω περίμεναν εναγωνίως τις σχετικές αποφάσεις. Πρακτικό αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν ότι περισσότεροι πολεμιστές, αντί να ατενίζουν με τα όπλα στο χέρι τους πολιορκητές, περιφέρονταν στα σοκάκια, για να μαζέψουν φήμες και διαδόσεις. Αυτό διαπίστωσαν με την αετίσια ματιά τους ορισμένοι από τους Ελληνες που τότε είχαν ανέβει σαν μουσαφίρηδες στο τείχος… και έκαναν την απλούστερη κίνηση: Κατέβηκαν νυχοπερπατώντας από μέσα και άνοιξαν την πλησιέστερη πύλη.
Ποιοι ήταν; Η παράδοση τους θέλει Τσάκωνες, αλλά ίσως ποτέ να μη μάθουμε με βεβαιότητα τα ονόματα όλων τους. Οπως και να είναι όμως, εκείνα τα ξεχασμένα σήμερα παλικαράκια έβαλαν ξανά σε κίνηση τον τροχό της Ιστορίας: Η Τρίπολη έπεσε, ο Μοριάς άδειασε ουσιαστικώς από Τούρκους και κατά τη διατύπωση του Χένρι Κίσιγκερ, άλλου οξυνούστατου μελετητή των ελληνικών πραγμάτων με τον τρόπο αυτόν, λόγω της Ελληνικής Επανάστασης, «το ανατολικό ζήτημα έγινε το κεντρικό πρόβλημα της ευρωπαϊκής διπλωματίας».
Εξέγερση ή Επανάσταση; Γλαφυρός αλλά πείσμων ο Κίσιγκερ οικειοθελώς αγκιστρώνεται στον πρώτο όρο: Insurrection. Τα ίδια τα γεγονότα τον δείχνουν άδικο. Πράγματι, κίνημα με συνέπειες διεθνείς, παγκόσμιες στην ουσία, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί απλή εξέγερση. Το ’21 λοιπόν ήταν επανάσταση με την πλήρη του όρου έννοια: Το κάτω ήρθε πάνω και το ως τότε πάνω εξαφανίστηκε από το τοπικό προσκήνιο. Και βέβαια, στο σημείο αυτό προβάλλει άλλο ερώτημα, το ουσιώδες. Γιατί η Επανάσταση στην Ελλάδα;
Το ζήτημα έχει απασχολήσει πολλούς και στην Ευρώπη και στην Αμερική και αλλού· εδώ έχουν μεταφερθεί απλώς από διαφόρους οι σχετικοί προβληματισμοί και η επιφανειακή απάντηση που κατά κανόνα δίνεται: Οι Ελληνες κάνανε τη Μεγάλη Επανάσταση… επειδή ήταν Ελληνες.
Τούτο ελέγχεται ορθό; Μερικώς μόνο. Υπήρξαν, πράγματι, εισβολείς τους οποίους οι Ελληνες τους δέχτηκαν. Η περίπτωση των Ρωμαίων αποτελεί παράδειγμα εναργές, εφόσον έχουμε καταλήξει πολύ πιο σταθεροί στη ρωμαιοσύνη / ρωμιοσύνη μας απ’ όσο οι Ιταλοί. Από την άλλη πλευρά, οι Μηδικοί πόλεμοι αποτελούν θέμα προς εξέτασιν. Οι Πέρσες, πράγματι, αν δεν είχαν «πέσει» πάνω στους Ελληνες, θα είχαν διατηρήσει το τεράστιο κράτος τους με συνέπειες επίσης καταλυτικώς παγκόσμιες. Οι αρχαίοι πάντως αγωνίστηκαν στον Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες αλλά και στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές υπέρ βωμών και εστιών. Ομως τα παλικαράκια του ’21 και τα πριν από αυτά, εκείνα που σήκωναν τα όπλα από τον 15ο αιώνα ως τον 19ο για τι αγωνίζονταν; Οχι βέβαια υπέρ βωμών και εστιών, εφόσον βωμοί και εστίες είτε είχαν προ πολλού χαθεί ή είχαν πια τόσο λίγη σημασία που, ουσιαστικώς, ουδεμιάς επιβουλής αποτελούσαν πια αντικείμενο. Τι έσπρωχνε τότε λοιπόν τους Ελληνες στον πόλεμο και στον θάνατο;
Από τη συγκριτική μελέτη μπορεί να διευκολυνθεί η απάντηση στο μέγα ερώτημα. Πράγματι, ορισμένοι από τους αρχικούς σπινθήρες της δικής μας επανάστασης παρουσιάζουν ομοιότητες με τις μακρινές απαρχές της ισπανικής Reconquista, του αγώνα δηλαδή για την εκδίωξη των μουσουλμάνων από την Ιβηρική χερσόνησο. Στη μουσουλμανική Ισπανία, ήδη κατά τον 9ο αιώνα, παρουσιάστηκε κίνηση χριστιανών που αυτοβούλως επεδίωκε θάνατο μαρτυρικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάλογο κίνημα, η οργάνωση του οποίου παραμένει εν πολλοίς άγνωστη, εκδηλώθηκε και στην Ελλάδα τις παραμονές ακριβώς της Επανάστασης.
Γιατί; Διότι μικρό ή μεγαλύτερο τμήμα της χριστιανοσύνης διαχρονικώς παραμένει προσηλωμένο στην πεποίθηση ότι, εφόσον ο Χριστός είναι Υιός Θεού, αποτελεί την Αλήθεια και η Αλήθεια δεν συμβιβάζεται με την απάτη. Μόνο αν παρατηρήσει κάποιος τις εξελίξεις από αυτή την οπτική γωνία είναι δυνατόν να διακρίνει ορισμένες από τις μεγάλες «γραμμές» που διατρέχουν την Ιστορία του Νεότερου μα και του Σύγχρονου Ελληνισμού.
Οπωσδήποτε, η οιονεί μαζική εμφάνιση χριστιανών, που εκουσίως αναζητούσαν τον εν Χριστώ τω θεώ θάνατο, υπήρξε παράλληλη στον τόπο μας με «χαριτωμένα» επεισόδια χάρη στα οποία δυναμικώς χρωματιζόταν η από την ελληνική πλευρά απόρριψη κάθε προοπτικής διαβίωσης υπό κυριαρχία αλλοπίστων. Το πιο γνωστό από αυτά είναι εκείνο όπου πρωταγωνίστησε ο Γιάννης, αδελφός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που συνεχώς αράθυμος κατά των Τούρκων είχε πάρει το παρατσούκλι Ζορμπάς. Πράγματι, όπως αναφέρει η παράδοση και όχι μόνο, τον καιρό που ο Γέρος ματαίως ακόμη προσπαθούσε να λευτερώσει την Πελοπόννησο, χρειάστηκε να περάσει μέρα από τον κάμπο της Λακωνίας μαζί με τους ενόπλους του.
Το εγχείρημα ήταν επικίνδυνο· ο καπετάν Θοδωράκης λοιπόν έβαλε τους άντρες του να ντυθούν αρβανίτικα, τους είπε να σηκώσουν μπαϊράκια με μισοφέγγαρο και τους διέταξε να χαιρετίσουν ευγενικά τους μωαμεθανούς που τυχόν θα συναντούσαν.
Ο,τι είχε προβλέψει έγινε: Συνάντησαν μεγάλη ομάδα Τούρκων, οι οποίοι, βέβαια, κατά το έθος της εποχής μιλούσαν πια ελληνικά. Χαιρετούσαν λοιπόν οι πρώτοι, αντιχαιρετούσαν οι μεταμφιεσμένοι Κολοκοτρωναίοι και όλα θα τελείωναν καλά και όμορφα, αν τελευταίος στη σειρά των χριστιανών δεν ήταν ο Γιάννης ο Ζορμπάς.
Αυτός, μόλις του ευχήθηκαν «καλημέρα», έδωσε την τότε παραδοσιακή απάντηση της κεντρικής αλλά ενίοτε και της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου:
«Τον κακό σας τον καιρό και τον ανάποδο, μουρτάτες».
Και αμέσως έριξε με την κουμπούρα που είχε ήδη έτοιμη και ξάπλωσε νεκρό τον μωαμεθανό που είχε την ευγενική αλλά και ατυχή, όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε έμπνευση να του απευθύνει θερμό και εγκάρδιο χαιρετισμό.
Το τι επακολούθησε ευχερώς το φαντάζεται ο καθένας. Ο,τι όμως δυσχερώς μπορεί να εξακριβωθεί στις μέρες μας είναι το κατά πόσο το πρόσωπο του Γιάννη του Ζορμπά επηρέασε τον Ν. Καζαντζάκη στην προβολή του άλλου Ζορμπά, του Αλέξη.
Αυτά όμως είναι μια άλλη ιστορία.
Ο κ. Δημήτρης Μιχαλόπουλος ήταν διευθυντής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών. Εξεδιώχθη απο την θέση του λόγω των πατριωτικών και αντιμασωνικών του θέσεων, ενώ στην συνέχεια την θέση του στο πανεπιστήμιο αθηνών, πραξικοπηματικά κατέλαβε ο εθνομηδενιστής μπολσεβίκος Λιάκος… Παρά το γεγονός ότι δικαιώθηκε δικαστικά, η θέση, για τους λόγους που όλοι καταλαβαίνουμε, παραμένει στον επιστημονικά άσχετο προπαγανδιστή του ανθελληνισμού, προκειμένου να συνεχίζεται η διασπορά των διδακτορικών του στην Παιδεία. Σύντονο αποτέλεσμα είναι η δικτατορία των αλληλέγγυων υπέ των μωαμεθανών και με την βοήθεια αριστεριστών εκπαιδευτικών που αλλοιώνουν και σαπίζουν τα πάντα. Η συνέχιση της παρανομίας εις βάρος του καθηγητή Μιχαλόπουλου, στηρίχτηκε σε μια γνωμοδότηση του γνωστού επίσης εθνομηδενιστή, Αλεβιζάτου, ο οποίος έχει τον ρόλο Συνταγματολόγου και είναι μαζί με τον καθ. Χριστόπουλο της Παντείου, συζύγου της γνωστής Κασσίμη της ΕΡΤ, ο μοχλός πισω απο όλα τα νομοσχέδια απόδοσης πολιτικών δικαιωμάτων σε πακιστανούς, τούρκους, κινέζους, αφγανούς, σομαλούς κλπ στην Ελλάδα.