Το ΠΑΡΑΞΕΝΟ έχει για μια ακόμη φορά, την τιμή να αναδημοσιεύσει απο τον ΘΕΟΔΟΤΟ, το παρόν άρθρο, το οποίο και έρχεται σε μια περίοδο όπου επικρατεί η γνωστή ρητορική περί καύσεως των νεκρών.
Γράφει ο Θεόδωρος Λάσκαρης
Υποθέτω την απορία των αναγνωστών μας: γιατί ένα ιστολόγιο που η κύρια ασχολία του είναι τα ζητήματα πολιτικής φιλοσοφίας και πολιτισμού, αποφάσισε να ασχοληθεί με ένα θέμα στενά θρησκευτικό;
Η απάντηση μου έχει δύο σκέλη: Α) Εάν κάποιος παρατήρησε, με πόση θέρμη συγκεκριμένα τηλεοπτικά κανάλια υποστήριξαν την εφαρμογή της καύσης των νεκρών στην Ελλάδα, τότε αμέσως θα σκέφθηκε ότι…”κάποιο λάκκο έχει η φάβα” Β) Οι θρησκευτικές παραδόσεις είναι άμεσα συνδεδεμένες με την πολιτισμική ζωή μιας κοινωνίας, και άρα την επηρεάζουν καίρια.
Ως πρώτη, γενική αιτία, για την υποστήριξη της πρακτικής της καύσης των νεκρών από τα μέσα του συστήματος, μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι αυτή πηγαίνει ενάντια στην θρησκευτική και πολιτισμική παράδοση του τόπου μας, και άρα, ως αντι-παραδοσιακή πράξη αντιμετωπίζεται ευμενώς από το μεταμοντέρνο καθεστώς.
Τώρα όμως ας δούμε, εν συντομία, ποιοι ήταν αυτοί που πρώτοι στην Ευρώπη θέλησαν να προωθήσουν την πρακτική της καύσης των νεκρών, και από το βιογραφικό τους νομίζω ότι θα εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα.
Ο πρώτος που την υποστήριξε, το 1658 ήταν ο άγγλος συγγραφέας Sir Thomas Browne, ένας άνθρωπος που έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον εσωτερισμό, την μαγεία και όλα τα σχετικά θέματα. Αυτός όμως που βοήθησε αποτελεσματικά για να επιτευχθεί η νομιμοποίηση της καύσης των νεκρών στην Αγγλία, ήταν ο φυσικός William Price (1800 – 1893) ο οποίος ήταν οπαδός της αρχαίας θρησκείας των Δρυίδων και είχε δημιουργήσει ολόκληρο κίνημα νέο-Δρυιδισμού. Ήταν επίσης υποστηρικτής του ”ελεύθερου έρωτα” και της ”φυσιολατρίας”, δηλαδή μιας θεματολογίας που θα ξανασυναντήσουμε την δεκαετία του ‘60 με το κίνημα των χίπις κλπ.
Στην Γαλλία μετά την επανάσταση του 1789, μασονικοί και προτεσταντικοί κύκλοι θα υποστηρίξουν σθεναρά την αποτέφρωση.
Στην Ιταλία η μασονική στοά GOI (Μεγάλη Ανατολή Ιταλίας), αποφάσισε στις 26 Μαΐου του 1874, ότι οι ”αδελφοί” έπρεπε να προωθήσουν την χρήση της καύσης των νεκρών στους δήμους.
-Αυτό είναι το κείμενο της πρότασης:
“Η Ιταλική Μασονία, εύχεται τα νεκροταφεία να γίνουν αποκλειστικά ”λαϊκά” χωρίς διαχωρισμούς στα πιστεύω και στις τελετές, ενώ αφήνει στους ”αδελφούς” και στις οικογένειες τους πλήρη ελευθερία να καθορίζουν τον τόπο και τον τρόπο αποθήκευσης των νεκρών τους, στοχεύει να προωθήσει στους δήμους την χρήση της αποτέφρωσης αντικαθιστώντας την ταφή.
Ως εκ τούτου, συνιστά αυτή την πρακτική σε όλες τις στοές και σε κάθε αδελφό ξεχωριστά, καθώς και την μελέτη συστημάτων ικανών να επιτύχουν αυτή την πρόθεση με προσεκτικό, υγιεινό και φθηνό τρόπο.”
Νομίζω ότι μετά από αυτή την σύντομη αναδρομή στην ιστορία της προώθησης της καύσης των νεκρών, τα συμπεράσματα βγαίνουν αβίαστα.
Τώρα όμως, να δούμε ποια είναι η βαθύτερη φιλοσοφία που κρύβεται πίσω από αυτή την πρακτική. Είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε, ότι η καύση των νεκρών τελείται στα θρησκευτικά συστήματα του Ινδουισμού και του βουδισμού. Στην εσχατολογία αυτών των θρησκειών δεν υπάρχει η ανάσταση του Σώματος και της Μορφής, ούτε διατηρείται , μετά τον θάνατο, το ατομικό προσωπικό εγώ, αλλά υπάρχει η συγχώνευση του(μετά από μία εξελικτική διαδικασία) με το ”απόλυτο” (Βράχμα). Η αποτέφρωση λοιπόν, υποδηλώνει ακριβώς αυτή την φιλοσοφία: δεν υπάρχει Μορφή μετά τον θάνατο, δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρόσωπο που θα ζήσει στην αιωνιότητα. Συμβολικά, η φωτιά καίει, αποτεφρώνει την Μορφή, αποτεφρώνει την Ταυτότητα, αποτεφρώνει την μεγάλη συνάντηση του Εγώ με το Εσύ. Αλλά στην πρακτική της αποτέφρωσης, συναντάμε και τον απόηχο των γνωστικών θεωριών, όπου το σώμα θεωρείται μίασμα και φυλακή για τις ψυχές, οι οποίες πρέπει να απελευθερωθούν από αυτό.
Τέλος, σε ένα πιο επιφανειακό επίπεδο, να επισημάνουμε και την αριστεροφιλελευθερη ιδεολογική προτίμηση για την καύση των νεκρών, ως μία εκκοσμικευμένη πρακτική, που στερείται ενός παραδοσιακού θρησκευτικού τελετουργικού, μία ”αποστειρωμένη” εξαφάνιση ενός πτώματος.
ΥΣ. Όπως βλέπουμε, το μεταμοντέρνο σύστημα έχει μία ιδιαίτερη προτίμηση για τις εξαφανίσεις ή εξαϋλώσεις: έχουμε ήδη μιλήσει για την εξαΰλωση του νομίσματος, την εξαφάνιση των πατρίδων, και τώρα την …εξαφάνιση των νεκρών.