Στην τράπεζα της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, υπάρχουν δώδεκα ολόσωμες μορφές φιλοσόφων (Πυθαγόρας, Σωκράτης, Ομηρος, Αριστοτέλης, Σίβυλλα, Πλάτων, Πλούταρχος κ.ά.) σε τοιχογραφία που φιλοτέχνησε μεταξύ 1535 και 1541 ο Κρητικός ζωγράφος Θεοφάνης.
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι, που μίλησαν για τον ένα Θεό. Ιδέες όπως: Λόγος, Θεός, αθανασία, ψυχή, λύτρωση, βασιλεία των ουρανών δεν συναντώνται μόνο στα χριστιανικά κείμενα αλλά πολύ νωρίτερα και στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Σε πολλά αρχαία κείμενα εμπεριέχονται Θείες αποκαλύψεις, όπως στη Θεογονία του Ησίοδου, στα Ερμητικά κείμενα και στα Ορφικά. Από τον Πυθαγόρα, τον Αναξίμανδρο, τον Παρμενίδη μέχρι το Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μιλούσαν για Αυτόν, τον οποίο θεωρούσαν αιτία της δημιουργίας του κόσμου.
«Άπειρον, καθαρή ενέργεια, μονάδα, ο Ον» ήταν ονόματα-χαρακτηρισμοί που συνόδευαν στην Αρχαία Ελλάδα το όνομα του Θεού. Ας δούμε όμως τα προαναφερθέντα αναλυτικότερα:
- Ο Αριστοτέλης λέει ότι ο Θεός είναι πηγή ζωής και καθαρή ενέργεια: «Η γαρ νου ενέργεια ζωή, εκείνος δε ενέργεια. Ενέργεια δε η καθ’αυτή εκείνου ζωή αρίστη και αίδιος», «Ώστε ζωή και αιών συνεχής υπάρχει τω Θεώ».
- Ο Πλάτων μέσω του Τιμαίου μας λέει ότι ο Θεός είναι ποιητής ουρανού και γης, όπως ακριβώς ισχυρίζεται και η Ορθοδοξία: «Τον μεν ουν ποιητήν και πατέρα τούδε του παντός ευρείν τε έργον και ευρόντα εις πάντας, αδύνατον λέγειν» (Πλάτων, Τίμαιος 5,25,Γ).
- Η ορθοδοξία λέει ότι ούτε φύλλο δεν πέφτει από ένα δέντρο, εάν δεν το θέλει ο Θεός. Το ίδιο δίδαξε και ο Σωκράτης και έπειτα ο Πλάτωνας. «Ο μεν δη Θεός ώσπερ και ο παλαιός λόγος, αρχήν τε και τελευτήν και μέσα των όντων απάντων έχων» (νόμοι Δ, 715.ε).
- Ο Θεός για τους χριστιανούς ορθόδοξους είναι αλάνθαστος. Το ίδιο υποστήριζαν και στην Αρχαία Ελλάδα: «Μηδένα γαρ είναι σοφόν αλλ’ ή Θεού» (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι φιλοσόφων Α,12)
- Θαλής ο Μιλήσιος: «Πρεσβύτερον των όντων Θεός. Αγέννητον γαρ» Ο Θεός είναι αγέννητος, όπως υποστηρίζει και η Ορθοδοξία.
- Την αθανασία της ψυχής είναι κάτι που επίσης υποστηρίζει η ορθόδοξη πίστη. «Οπότε δή το αθάνατον και αδιάφθορον εστί, άλλο τι ψυχή εί (…)Επίοντος αρά θανάτου επί τον άνθρωπον το μεν θνητόν, ως έοικεν, αυτού αποθνήσκει, το δ’ αθάνατον σων και αδιάφθορον οίχεται απιόν, υπεκχωρήσαν τω θανάτω» (Πλάτων, Φαίδων 106ε). Στο διάλογο Φαίδων περιγράφονται οι τελευταίες ώρες του Σωκράτη, ο οποίος εξηγεί για την αθανασία της ψυχής.
ΠΑΥΛΟΣ ΦΩΚΑΣ